VAN KÄSTNER NAAR KLEZMATICS

Maandag 16 november 2009
Net als in Nederland speelt het weer hier toch een grotere rol dan we dachten. Nou treffen we het niet, want in de Berliner Morgenppost van vandaag lees ik dat er in 14 dagen nu al meer regen is gevallen dan normaal in de hele maand november. Het begint meestal droog en in de loop van de dag wordt het dan langzaam grijzer en begint het te regenen. Eerst nog een miezerig regentje, maar langzaam steeds harder. Daarom besluiten we om vandaag niet al te laat de deur uit te gaan. Uit de krant hebben we een ‘Ausflugstipp’ geknipt: een wandeling door het Bayerische Viertel in Schöneberg, grenzend aan Wilmersdorf en niet zo heel ver bij ons vandaan. Dus stappen we op de fiets naar de Victoria-Luise-Platz, waar de wandeling begint.

Het is een ons onbekende buurt waar je duidelijk nog de sporen van de tweede wereldoorlog terugziet in de architectuur. Mooie gerenoveerde 19de eeuwse panden met een klassieke poort in het midden, naast snel opgetrokken woonblokken uit de jaren vijftig, zestig zonder kraak of smaak. Het gevolg van de bombardementen uit de tweede wereldoorlog toen Berlijn in puin lag en snel weer moest worden heropgebouwd. Je ziet het ook op de Prager Platz, een op zich mooi plein met fontein, waar nog enkele van die oude panden staan naast moderne architectuur.

Potemkin

De Prager Platz was vroeger een trefpunt voor Russische kunstenaars. Maxim Gorki, Nabokov, Boris Pasternak hebben er ooit zitten praten en pimpelen. Nu herinnert een stukje verder alleen een café-restaurant met de naam Potemkin nog aan de Russen. Potemkin was de naam van het beroemde schip, dat een belangrijke rol speelde bij het begin van de Russische revolutie in 1917 en waar Eisenstein in 1925 een beroemde filmklassieker over heeft gemaakt. Het café is ingericht met scheepselementen en heeft overal foto’s uit de film van Eisenstein aan de muur hangen. De koffie (Segafredo) is goed en brengt ons weer wat op temperatuur op deze koude herfstdag.
Van de Prager Platz wandelen we verder naar de Nikolsburger Platz, ook al een fraai oud plein, met in het midden een parkje met een fontein, een beeldenpartij en opvallend veel pensions in de buurt. Vlakbij in de Prager Strasse woonde ook de journalist en kinderboekenschrijver Erich Kästner, van het beroemde boek Emil und die Detektiven. Een plaquette herinnert er nog aan. Ook blijkt dat in het Bayerische Viertel vroeger veel joden hebben gewoond, die voor een belangrijk deel zijn gedeporteerd. Als herinnering hieraan vind je aan lantaarnpalen bordjes met teksten die verwijzen naar de vervolging en de uitroeiing van de joden in deze buurt. Als je het niet weet loop je er zo aan voorbij. Wij blijven er bewust even bij stilstaan en laten de geschiedenis nog even tot ons doordringen voor we de wandeling voltooien. We eindigen weer op de Viktoria-Luise-Platz, waar een plaquette herinnert aan het feit dat ook de Amerikaanse filmmaker Billy Wilder hier een tijdje heeft gewoond. Er zijn slechtere woonplekken in Berlijn denkbaar.
Klezmatics

’s Avonds brengen wij een bezoek aan de 'Kulturbrauerei', het grote cultuurcentrum in de voormalige bierbrouwerij van Schultheiss in Prenzlauer Berg. We hebben kaartjes voor een optreden van de Klezmatics in het 'Kesselhaus' om 9 uur. Maar buiten plenst het, dus de animo is niet echt heel groot. Om half 8 gaan we gewapend met paraplu’s op pad en staan een uur later in het ketelhuis van de voormalige bierbrouwerij. Een enorm complex dat, net als in Amsterdam de Westergasfabriek, een culturele bestemming heeft gekregen. In het donker en in de regen is er weinig van te zien en vlucht iedereen snel naar binnen.

Het 'Kesselhaus' doet ons denken aan de 'Lichtfabriek' in Haarlem. Een oud fabrieksgebouw met een eigen sfeer dat nu is ingericht voor muziekoptredens. Er staat een beperkt aantal stoelen opgesteld en als die vol zijn moet je staan en mag je dansen, zoals later blijkt. Een kwartier na de begintijd beginnen een paar Duitsers al ongeduldig te klappen, wat ik herken van de Berlinale, waar ze vaak al na vijf minuten beginnen te fluiten. Maar het helpt want twee minuten later staan de Klezmatics op het podium. Zes muzikanten: twee geweldige blazers (die verschillende instrumenten bespelen), een dynamische drummer, een stereotiepe, stoïcijnse basgitarist, een violiste die af en toe ook zingt en tot slot de leider van de groep, de leadzanger die ook accordeon speelt en elektronisch orgel.

De Klezmatics is een cross-over band die multicultimuziek maakt met de Joodse klezmermuziek als vertrekpunt. Uitgevoerd door zes bevlogen muzikanten, die er echt zin in hebben. Vanaf het eerste nummer zijn we meteen wakker. Wat een tempo, wat een dynamiek, wat een bezieling en wat een wisselingen in muziekstijlen. Klezmermuziek afgewisseld met de zigeunerjazz van de balkan, met Noord-Afrikaanse muziek en dat weer afgewisseld met moderne jazz of rustige balads. Vooral de gezongen nummers van Woody Guthrie maken indruk. Na twee uur en twee toegiften staat de zaal op zijn kop. Ook wij genieten met volle teugen van dit muziekspektakel dat tegelijk een performance is, want met name de trompettist heeft een magnetiserende uitstraling. Ik denk ook dat deze groep op cd een stuk minder spannend klinkt dan tijdens zo'n live optreden. Nu spat de energie ervan af en word je meegesleept in allerlei verschillende ritmes en muziekstijlen. Een enerverende ervaring die zijn 23 euro voor een ‘stehplatz’ meer dan waard is