Maandag 9 november 2009
Vandaag is de grote dag. De dag dat de muur viel. Twintig jaar geleden. 20 Jahre Mauerfall, dat herdacht wordt met een symbolisch evenement: het omver kegelen van een muur van duizend dominostenen die staan opgesteld tussen de Potsdamer Platz en de Reichstag. Wij zijn er gisteren al langs gelopen en hebben ons vergaapt aan de gigantische operatie die eraan ten grondslag ligt. Alleen al de immense veiligheidsmaatregelen, want regeringsleiders uit dertig landen geven acte de présence, waaronder vertegenwoordigers van de vier geallieerde mogendheden die Berlijn jarenlang hebben gecontroleerd.
Vandaag is de grote dag. De dag dat de muur viel. Twintig jaar geleden. 20 Jahre Mauerfall, dat herdacht wordt met een symbolisch evenement: het omver kegelen van een muur van duizend dominostenen die staan opgesteld tussen de Potsdamer Platz en de Reichstag. Wij zijn er gisteren al langs gelopen en hebben ons vergaapt aan de gigantische operatie die eraan ten grondslag ligt. Alleen al de immense veiligheidsmaatregelen, want regeringsleiders uit dertig landen geven acte de présence, waaronder vertegenwoordigers van de vier geallieerde mogendheden die Berlijn jarenlang hebben gecontroleerd.
En daarnaast natuurlijk een enorme stoet van genodigden, onder wie de immens populaire ‘Gorbi’ en ook Lech Walesa, en zelfs onze eigen minister-president Balkenende, die het Fest der Freiheit, zoals het heet, komen meebeleven. Het feest begint in de namiddag vóór de Brandenburger Tor met muziekoptredens en vanaf 7 uur staat het dominospektakel gepland, live uitgezonden door de ZDF, wat ons aan het twijfelen brengt of we ergens in de verdrukking gaan staan, of eerste rang thuis op de bank.
Maar wij gaan eerst naar een wat kleiner buurtgebeuren in Neukölln, waar tussen 2 en 3 uur een herdenkingsfeest gepland is in de Sonnenallee, op de plek van de voormalige grensovergang. Een mooie reden om eens kennis te maken met Neukölln, een wijk met een dubbele reputatie. Aan de ene kant een buurt in opkomst, net als ooit Prenzlauer Berg, dat van een arbeiderswijk een yuppenwijk is geworden. Aan de andere kant heeft Neukölln de reputatie dat het een broeinest van ‘links’ is; krakers, autonomen en links-radicalen, die auto’s vernielen of in de fik steken van 'rijken' of ‘kapitalisten’. Wat erop neer komt dat je je Audi of Mercedes en misschien ook wel je Saab er beter niet kunt parkeren.
Maar wij gaan eerst naar een wat kleiner buurtgebeuren in Neukölln, waar tussen 2 en 3 uur een herdenkingsfeest gepland is in de Sonnenallee, op de plek van de voormalige grensovergang. Een mooie reden om eens kennis te maken met Neukölln, een wijk met een dubbele reputatie. Aan de ene kant een buurt in opkomst, net als ooit Prenzlauer Berg, dat van een arbeiderswijk een yuppenwijk is geworden. Aan de andere kant heeft Neukölln de reputatie dat het een broeinest van ‘links’ is; krakers, autonomen en links-radicalen, die auto’s vernielen of in de fik steken van 'rijken' of ‘kapitalisten’. Wat erop neer komt dat je je Audi of Mercedes en misschien ook wel je Saab er beter niet kunt parkeren.
Autobranden
In de Berliner Zeitung van gisteren stond weer een artikel over de autobranden die al een jaar lang de Berlijners in vuur en vlam zetten en waarbij tot dusver 180 auto’s zijn uitgebrand en rond de 250 auto’s vernield. Cijfers waar je toch even van schrikt als je met de auto naar Berlijn gaat. Toevallig waren de autobranden van gisternacht niet in Neukölln, maar in Pankow en Zehlendorf, maar het ging wel weer om drie dure automerken. Geen wonder dat Oberstaatsanwalt Thomas Schwarz met zijn handen in het haar zit, want probeer maar eens een autopyromaan op heterdaad te betrappen. Kortom de politie staat machteloos en zonder all-risk verzekering kun je het als autobezitter schudden. Af en toe kijk ik dan ook ongerust vanuit mijn appartement omlaag om te zien of mijn Saab er nog staat en in welke staat.
Neukölln dus. Een wijk als vele anderen, zo blijkt als je er rondloopt. Een winkelgebied rond het oude, monumentale Rathaus en verder de bekende woonblokken van vier verdiepingen (zonder lift) met in de grote straten meestal een rij winkels in de onderste laag, die je ook in Kreuzberg of Moabit tegenkomt. Geen dure winkels, maar een grote diversiteit aan kleine zelfstandigen, afgewisseld met de grote warenhuizen, van Hennes & Mauritz, C&A en Karstadt, verzameld rond het oude raadhuis. Net als veel andere Berlijnse wijken was Neukölln ooit een eigen stad(je) voor het werd geannexeerd door de grootstad Berlijn. De grote Bauhaus–architect Martin Gropius heeft er zijn sporen nagelaten in diverse gebouwen en er in de jaren zestig een complete nieuwbouwwijk (‘Gropiusstadt’) achtergelaten met 19.000 woningen.
De ‘Champs Elyssée’ van Neukölln is de Sonnenallee, een kilometers lange verkeersader die komend vanuit het centrum van Berlijn dwars door het stadsdeel snijdt en die eindigt bij de voormalige grensovergang tussen West- en Oost-Berlijn. Een vrij anonieme grensovergang ergens in een buitenwijk van de stad, die enige bekendheid heeft gekregen doordat er ooit een film over is gemaakt (Sonnenallee), waarvoor de opnames overigens werden gemaakt in de studio’s van Filmpark Babelsberg bij Potsdam omdat er op locatie uiteraard niet kon worden gefilmd
Eindpunt
In de Berliner Zeitung van gisteren stond weer een artikel over de autobranden die al een jaar lang de Berlijners in vuur en vlam zetten en waarbij tot dusver 180 auto’s zijn uitgebrand en rond de 250 auto’s vernield. Cijfers waar je toch even van schrikt als je met de auto naar Berlijn gaat. Toevallig waren de autobranden van gisternacht niet in Neukölln, maar in Pankow en Zehlendorf, maar het ging wel weer om drie dure automerken. Geen wonder dat Oberstaatsanwalt Thomas Schwarz met zijn handen in het haar zit, want probeer maar eens een autopyromaan op heterdaad te betrappen. Kortom de politie staat machteloos en zonder all-risk verzekering kun je het als autobezitter schudden. Af en toe kijk ik dan ook ongerust vanuit mijn appartement omlaag om te zien of mijn Saab er nog staat en in welke staat.
Neukölln dus. Een wijk als vele anderen, zo blijkt als je er rondloopt. Een winkelgebied rond het oude, monumentale Rathaus en verder de bekende woonblokken van vier verdiepingen (zonder lift) met in de grote straten meestal een rij winkels in de onderste laag, die je ook in Kreuzberg of Moabit tegenkomt. Geen dure winkels, maar een grote diversiteit aan kleine zelfstandigen, afgewisseld met de grote warenhuizen, van Hennes & Mauritz, C&A en Karstadt, verzameld rond het oude raadhuis. Net als veel andere Berlijnse wijken was Neukölln ooit een eigen stad(je) voor het werd geannexeerd door de grootstad Berlijn. De grote Bauhaus–architect Martin Gropius heeft er zijn sporen nagelaten in diverse gebouwen en er in de jaren zestig een complete nieuwbouwwijk (‘Gropiusstadt’) achtergelaten met 19.000 woningen.
De ‘Champs Elyssée’ van Neukölln is de Sonnenallee, een kilometers lange verkeersader die komend vanuit het centrum van Berlijn dwars door het stadsdeel snijdt en die eindigt bij de voormalige grensovergang tussen West- en Oost-Berlijn. Een vrij anonieme grensovergang ergens in een buitenwijk van de stad, die enige bekendheid heeft gekregen doordat er ooit een film over is gemaakt (Sonnenallee), waarvoor de opnames overigens werden gemaakt in de studio’s van Filmpark Babelsberg bij Potsdam omdat er op locatie uiteraard niet kon worden gefilmd
Eindpunt
Het kost ons nogal wat tijd en moeite om de grensovergang te vinden. Door een bericht in de krant zijn we op het verkeerde been gezet en gaan eerst naar het Heimatmuseum vlak achter het oude raadhuis, Goed verborgen in een anoniem gebouw, waarin niet alleen het museum, maar ook een prachtig oud binnenbad (in Jugendstil) uit 1912 verborgen ligt. Van die kleine pareltjes die je nou niet direct verwacht in Neukölln.
Alleen dankzij een groot bord boven de poort naar de binnenhof weten we de ingang van het museum te vinden, maar dat blijkt gesloten op maandag. Gelukkig zijn er twee bereidwillige museummedewerkers die ons op het juiste spoor – lees de juiste bus – weten te zetten, al heeft de chauffeur het faliekant mis als we hem vragen naar de voormalige grensovergang. Hij zegt klakkeloos: de volgende halte, terwijl het zeven haltes verder bij het eindpunt van de buslijn blijkt te zijn. Daar, waar voor je gevoel de stad ophoudt, tussen rijen flats uit de jaren zestig, ligt dwars over de weg de dubbele rij klinkers die de demarcatielijn van de muur markeert.
Als het vandaag niet toevallig de 9de november was zou je er zo overheen rijden. Maar vandaag is het feest. En dus is er een klein overdekt podium waarop muziek wordt gemaakt, zijn er wat eettentjes, informatiestands en een kleine parade van geparkeerde Trabantjes, de onmiskenbare relikwieën van het oosten. In een miezerig regentje zien we hoe dwars over de Sonnenallee, een aantal nagemaakte, beschilderde muurelementen worden omgegooid door schoolkinderen. Daarna zingen ze met elkaar het Duitse volkslied, voordat de stadsdeelvoorzitter op het podium aan de tand wordt gevoerd over zijn persoonlijke herinneringen aan 9 november 1989. Het maakt in het miezerige weer een wat treurige indruk allemaal. Te weinig mensen in een verder nogal kale, ruimtelijke buitenwijk. Een handvol buurtbewoners, de nodige buurtkinderen, de pers en wat hoogwaardigheidsbekleders die elkaar staan aan te kijken en verder twee verdwaalde toeristen uit Nederland.
Een buurtbewoonster vertelt ons bij een mobiele tentoonstelling van het Heimatmuseum (‘Neukölln im Schatten der Mauer’) hoe het vroeger was. Ze woont sinds 1962 aan de oostkant van de voormalige grens. Omdat wij veel belangstelling tonen, biedt ze aan om ons te begeleiden over de 'Mauerweg' die langs de oude grens loopt, maar we danken beleefd, moeten nog naar het grote dominoavontuur bij de Potsdamer Platz.
Na een uurtje rondkijken en een glühwein om weer wat op te warmen, zitten we in de bus richting centrum, verbazen ons over de fraai gedecoreerde woonhuizen waar we langs rijden en stappen bij Hallesches Tor over op U-bahn naar Potsdamer Platz. De drukte valt ons nog mee en bij de vroeg invallende duisternis wandelen we nog even naar het Filmmuseum in het Sony Center. Hadden we niet moeten doen, want natuurlijk is daar net een interessante fototentoonstelling te zien rond het jaar ‘1989’. Privé-foto’s en films van mensen uit Oost- en West-Berlijn, die de veranderingen rond de val van de muur op een persoonlijke manier in beeld hebben gebracht. ‘Toll’, zoals de Duitsers zeggen.
Alleen dankzij een groot bord boven de poort naar de binnenhof weten we de ingang van het museum te vinden, maar dat blijkt gesloten op maandag. Gelukkig zijn er twee bereidwillige museummedewerkers die ons op het juiste spoor – lees de juiste bus – weten te zetten, al heeft de chauffeur het faliekant mis als we hem vragen naar de voormalige grensovergang. Hij zegt klakkeloos: de volgende halte, terwijl het zeven haltes verder bij het eindpunt van de buslijn blijkt te zijn. Daar, waar voor je gevoel de stad ophoudt, tussen rijen flats uit de jaren zestig, ligt dwars over de weg de dubbele rij klinkers die de demarcatielijn van de muur markeert.
Als het vandaag niet toevallig de 9de november was zou je er zo overheen rijden. Maar vandaag is het feest. En dus is er een klein overdekt podium waarop muziek wordt gemaakt, zijn er wat eettentjes, informatiestands en een kleine parade van geparkeerde Trabantjes, de onmiskenbare relikwieën van het oosten. In een miezerig regentje zien we hoe dwars over de Sonnenallee, een aantal nagemaakte, beschilderde muurelementen worden omgegooid door schoolkinderen. Daarna zingen ze met elkaar het Duitse volkslied, voordat de stadsdeelvoorzitter op het podium aan de tand wordt gevoerd over zijn persoonlijke herinneringen aan 9 november 1989. Het maakt in het miezerige weer een wat treurige indruk allemaal. Te weinig mensen in een verder nogal kale, ruimtelijke buitenwijk. Een handvol buurtbewoners, de nodige buurtkinderen, de pers en wat hoogwaardigheidsbekleders die elkaar staan aan te kijken en verder twee verdwaalde toeristen uit Nederland.
Een buurtbewoonster vertelt ons bij een mobiele tentoonstelling van het Heimatmuseum (‘Neukölln im Schatten der Mauer’) hoe het vroeger was. Ze woont sinds 1962 aan de oostkant van de voormalige grens. Omdat wij veel belangstelling tonen, biedt ze aan om ons te begeleiden over de 'Mauerweg' die langs de oude grens loopt, maar we danken beleefd, moeten nog naar het grote dominoavontuur bij de Potsdamer Platz.
Na een uurtje rondkijken en een glühwein om weer wat op te warmen, zitten we in de bus richting centrum, verbazen ons over de fraai gedecoreerde woonhuizen waar we langs rijden en stappen bij Hallesches Tor over op U-bahn naar Potsdamer Platz. De drukte valt ons nog mee en bij de vroeg invallende duisternis wandelen we nog even naar het Filmmuseum in het Sony Center. Hadden we niet moeten doen, want natuurlijk is daar net een interessante fototentoonstelling te zien rond het jaar ‘1989’. Privé-foto’s en films van mensen uit Oost- en West-Berlijn, die de veranderingen rond de val van de muur op een persoonlijke manier in beeld hebben gebracht. ‘Toll’, zoals de Duitsers zeggen.
Beste henk
BeantwoordenVerwijderenjammer dat 'li9nks' radicalen zo destructief handelen - tegen rechts zijn moet niet inhouden alle wat duurdere auto's in brand steken maar ja dat is klaarblijkelijk in elk land hetzelfde - in en om parijs weten ze er ook van
ik begrijp best dat je af en toe wat zorgelijk in de straat kijkt of je Saab er nog heel bij staat
ik las hier een voor mij onthutsend bericht: mevr Tatcher zou gorbachov gesmeekt hebben met groot oorlogsgeweld in te grijpen om het afbreken van de muur te voorkomen - bang als ze was voor een te machtig Duitsland na de eenwording - walgelijk - eigenbelang mag voor haar doden en oorlog rechtvaardigen en dat van eeg partners - dit is een groot protest waardig - ook Mitterand was hier voor
wellicht gewoon de eeg opheffen want als punrtje bij paaltje komt denken de grootmachten zoals engeland, frankrijk en italie en ook duitsland alleen aan zichzelf
goed dit was wal gal - maar je was waarschijnlijk al op de hoogte
groeten, cees